Eenzame jongeren kampen met psychische problemen: ‘Op mezelf wonen maakt het lastiger’
Steeds meer mensen voelen zich eenzaam, maar vooral de stijging onder jongeren is opvallend. Wat is de oorzaak en hoe kunnen jongeren makkelijker aansluiting vinden in hun omgeving? ,,Hoe veerkrachtig je bent, wordt mede bepaald door hoeveel steun je krijgt, en staat dus niet voor altijd vast. Je moet daarom nooit de hoop opgeven.’’
Bron: De Gelderlander
Dorine van der Wind Laatste update: 25-04-23, 10:45
Hoi, ik ben Bryan, woon in Tilburg en ben 26 jaar oud. Voel me dagelijks alleen. Zou graag iemand hebben om leuke dingen mee te doen. Ik vind moeilijk aansluiting in de maatschappij omdat er gewoon te veel van me verwacht wordt voor mijn gevoel.’ In 2019 postte Bryan Vreijsen deze noodkreet op Twitter. Er kwamen zoveel reacties dat hij een Facebookgroep en website Brabant Maatjes heeft opgericht.
Uit cijfers van het Centraal Bureau Statistiek (CBS) blijkt dat gevoelens van eenzaamheid in alle leeftijdsgroepen zijn toegenomen. De toename onder jongeren is het opvallendst. Voor de coronacrisis, in 2019, was dat nog 8 procent, in 2021 was dat 14 procent. De coronapandemie en de lockdowns hebben een negatieve impact gehad op het welzijn van jongeren. Het gaat niet alleen om het aantal sociale contacten dat je hebt, ook met mensen om je heen kun je je eenzaam voelen als je verbondenheid mist.
Vriendschap = veerkracht
Anne-Laura van Harmelen is hoogleraar Brein, Veiligheid en Veerkracht bij het instituut Pedagogische Wetenschappen aan de Universiteit van Leiden. Zij onderzoekt de mechanismen van kwetsbaarheid en veerkracht na jeugd-traumatische ervaringen. Ongeveer 10 procent van de jongeren heeft te maken met chronisch trauma.
,,Jongeren met jeugd-traumatische ervaringen, zoals pesten of verwaarlozing, kunnen moeite hebben met sociaal functioneren en heftiger reageren op stressvolle situaties. Deze combinatie kan ervoor zorgen dat ze minder sociale steun krijgen. Vrienden vinden het lastiger om met hen om te gaan. Onder deze groep komt daarom meer eenzaamheid voor. Het is belangrijk dat we ons gaan inzetten voor deze groep en ervoor zorgen dat die minder eenzaam is.’’
Vriendschap belangrijker dan familie
Juist vriendschappen zijn ontzettend belangrijk voor het versterken van mentaal welzijn bij jongeren. ,,In onderzoeken hebben we aangetoond dat in de adolescentie vriendschappen zelfs belangrijker zijn voor je veerkracht dan steun van je familie. Dit is de periode dat je jezelf gaat exploreren en dan is vriendschap nodig voor je mentale welzijn en je sociale ontwikkeling’’, aldus van Harmelen.
Al reageert iedereen natuurlijk anders. ,,Er is niet zoiets als een pleister voor alle wonden’’, zegt van Harmelen. ,,Het is altijd maatwerk. Bij pestgedrag kan juist vriendschap helend zijn, maar bij nare ervaringen binnen het gezin is bijvoorbeeld steun van familie belangrijker.’’ Ze voegt toe: ,,Niets staat voor altijd vast. Hoe jij je voelt is dynamisch. Het overgrote deel van mentale problemen bij jongeren gaat weer over. Dat is goed om te weten. Hoe veerkrachtig je bent, wordt mede bepaald door hoeveel steun je krijgt, en staat dus niet voor altijd vast. Je moet daarom nooit de hoop opgeven.’’
Zeg dat je iemand mist
Daar sluit Anita Kraak van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) zich bij aan. En er ligt hier een taak voor de hele samenleving. Kraak: ,,Wat doen we als ouders, (sport)leraren, buren om deze jongeren te steunen? Het zit al in kleine dingen, zodat ze het gevoel krijgen dat ze gezien of gemist worden. Hou het bij jezelf en zeg dat je ze hebt gemist, thuis op school of op sport. Maak duidelijk dat eenzame gevoelens heel normaal kunnen zijn, maar ontken de gevoelens niet. Leg uit dat erover praten helpt en dat ze zullen zien dat anderen het herkennen. Als jongeren het te spannend vinden om daar met vertrouwde mensen over te praten, bijvoorbeeld omdat ze die niet teleur willen stellen, zijn er ook veel online-initiatieven.’’
Samen iets doen
Op die vriendschappen moet dus worden ingezet. En dat is precies wat de Stichting Brabant Maatjes doet. Zij organiseren gezamenlijke activiteiten en er komen veel vriendschappen uit voort. De meeste maatjes hebben een ‘rugzakje’. Dankzij zijn stichting, die voor veel mensen het verschil heeft betekend, is initiatiefnemer Bryan Vreijsen morgen een van de honderd genodigden op Paleis Huis ten Bosch voor een lunch met de koning en koningin.
Deelnemer Thed Portegies (27) van Brabant Maatjes is op zijn middelbare school gepest en stelselmatig buitengesloten. ,,Ik heb wel vrienden, daar ligt het niet aan. Maar door dat pesten wordt mijn eenzaamheid sneller getriggerd. Ik voel me dan somber. Ik woon sinds kort op mezelf, dat maakt het nog lastiger.’’ Zo’n twee keer per maand doet hij mee aan de activiteiten van Brabant Maatjes. ,,Dan heb ik altijd iets om naar uit te kijken, dat heeft mij enorm geholpen.”
De eerste keer dat hij meeging vond hij heel spannend, maar het werd telkens makkelijker. ,,Het heeft mij echt geholpen. Ik praat met mensen die in hetzelfde schuitje zitten. Maar we hebben vooral veel lol.’’ Inmiddels spreekt hij ook buiten de activiteiten met een groepje mensen af of nodigt ze bij hem thuis uit. Ook heeft hij geen last meer van eenzame gevoelens. Hij zou iedereen die eenzaam is, willen oproepen om zich bij een ontmoetingsinitiatief aan te sluiten.
Alleen voelen hoort er bij
Anita Kraak van het NJi vraagt ook enige voorzichtigheid bij de interpretatie van de eerder genoemde cijfers van het CBS. Niet alle eenzaamheid is meteen een probleem van individuele jongeren. ,,In deze levensfase is je eenzaam voelen soms ook een normaal gevoel dat erbij hoort. Een werkelijkheid die niet altijd overeenkomt met de vrolijkheid en perfectie op sociale media. Je weekt je los van thuis en gaat bijvoorbeeld op jezelf wonen. Het helpt dan niet als we die gevoelens meteen medicaliseren. En natuurlijk is er een groep jongeren die echt hulp nodig heeft. En voor die groep moet die hulp ook beschikbaar zijn.’’
Vijf tips voor het maken van vrienden
Karin Joanknecht werkt onder ‘karinconnects’ als vriendschapscoach en helpt jongeren die worstelen met vriendschap sluiten. Zij adviseert:
1. Realiseer je dat een vriendschap opbouwen tijd nodig heeft. Je hebt zeker 7 afspraken nodig om steeds meer met elkaar te delen en elkaar te vertrouwen.
2. Ga een cursus volgen op jouw interessegebied. Dan heb je al een raakvlak en je ziet de andere cursisten meerdere keren. Stel voor om na afloop iets te gaan drinken.
3. Vraag je collega’s van je bijbaan om elkaar buiten werktijd te zien.Over het algemeen staan mensen hier positief tegenover.
4. Wees nieuwsgierig naar een ander, stel vragen en luister. Dan vindt de ander het leuker om af te spreken. Wees de beste vriend!
5. Bied je hulp aan als iemand moet verhuizen of klussen. Dat is een ongedwongen manier om te kletsen en elkaar beter te leren kennen.
Kijk ook eens hier:
Leer leeftijdsgenoten kennen via: Join Us
Humanitas heeft jongerenmaatjesdie aandacht en steun bieden.
De Transformers Communitiy is een online ontmoetingsplek voor iedereen tussen de 16 en 27 jaar die het leven niet altijd makkelijk vindt.
Braive.one organiseert trainingen voor jongeren om de baas te worden over hun mentale gezondheid.
Ease.nl kun je bellen of chatten als je als jongere ergens mee zit.
De Luisterlijn biedt dag en nacht een luisterend oor.
Allesoke.nl biedt support aan iedereen tussen de 18 en 24 jaar als het even niet zo lekker gaat. Geen onderwerp is te gek of raar en geen probleem te klein of te groot.
Kijk op NJi.nl voor nog meer online initiatieven voor jongeren.
